برداشت‌های غیر مجاز، ريشه‌كني، خشکسالی، چرای بیش از اندازه‌ي دام و ... از شوندهاي(:دلايل) نابودی رویشگاه‌ها كرفس كوهي است. اين روزها تنها جايي كه كرفس كوهي، توان روييدن داشت در روستاي «چين» در استان چهار‌محال و بختياري هم راهي تا نابودي ندارد.
 به گزارش مهر؛ کرفس کوهی، گیاهی خوشبو و ويژه‌ي کوه‌های چهارمحال‌وبختیاری است كه امروزه به شوند(:علت) ریشه‌کنی و ويراني رویشگاه‌های این گونه، تنها به جاهاي سخت‌گذر و دوردست کوهستان‌های روستای «چین» این استان، محدود شده و رو به نابودی است.
 کرفس کوهی با نام محلی «کلوس» از خانواده‌ي، چتریان و نام علمی  kelussia odoratisssima mozaffa گیاهی دو ساله یا چند ساله است كه دوره‌ي رویش آن، از هفته‌ي پاياني اسفندماه آغاز و تا آغاز خورداد ماه ادامه دارد.
 بیشترین فراوانی پراکنش این گیاه از بلنداي ٢هزار و 100 متری تا ٣ هزار متری در اقلیم‌های گوناگون استان چهارمحال وبختیاری به‌ويژه در آب ‌و هواي بخش هايي بالايي است.
نرخ بالای این محصول طبیعی شوند سواستفاده و برداشت‌های غیرمجاز شده كه همين كار، نابودي بسياري از رویشگاه‌ها را در بر داشته است. همچنین خشکسالی، چرای بیش از اندازه‌ي دام و ... از شوندهايي است که به نابودی رویشگاه‌ها كرفس، دامن زده است.
«سید حسینعلی درخشان»، هموند شورای اسلامی روستای چین با اشاره به این‌که هم اکنون دو سوم رویشگاه کرفس کوهی به شوند برداشت نادرست، نابود شده است، گفت: «در سال‌هایی که جاده نبود، سواستفاده‌گران، با چهارپایان می‌آمدند و کرفس برداشت  می‌کردند و این در حالی بود که نابودي آن‌ها بسیار کمتر بود.»
 سید حسینعلی درخشان گفت: «اما امروزه به آسانی، با خودرو، به رويشگاه‌ها می روند و گیاه کرفس را از ریشه می برند و نابودی یک‌باره‌ی آن را به بار می آورند.»
 «هومان خاکپور» فعال محیط زیست و منابع طبیعی در چهار محال و بختیاری گفت: «اگر برای رويشگاه كرفس در روستای چين، برنامه‌ای نداشته باشیم و نتوانیم با مدیریت درست بهره‌برداری پایدار، از این رویشگاه‌های کرفس داشته باشیم، بی گمان سرنوشت این رویشگاه نیز به سرنوشت رویشگاه کوه‌های «قارون» که ذخیرگاه کرفس در «لردگان» بود تبدیل می شود».

  مسوولان باغ گیاه‌شناسی نوشهر، در حرکتی توجیه‌ناپذیر، دست به بريدن شماری از درختان ارزشمند این باغ زدند. به گزارش مهر؛ «مجید اسحاقی» از كارشناسان محيط‌زيست گفت: «هم‌اكنون قضیه ساخت کمربندی از سوي اداره بنادر و دریانوردی از راه باغ گیاه‌شناسی نوشهر حل شده است اما این بار فرنشين بخش گیاه‌شناسی این باغ، در كاری شگفت، شماری از درختان ارزشمند این باغ را بريده‌است.»
 به گفته اسحاقی، این درختان که نزديک به 20 اصله از گونه‌های باارزشی مانند کریپتومریا، گل توری و ديگر گونه‌ها هستند، در روند پژوهشي این باغ نقش بسزایی دارند.
اسحاقی افزود: «در میان این درختان یک اصله کریپتو مریا بوده که حاصل پیوند سه واریته بر روی یک پایه است و از ديد پژوهشي، گونه‌ي بسیارارزشمندی بوده است.»

 وی با بیان این‌که هيات علمی دانشگاه چالوس و بسیاری از بلندپايگان این باغ گیاه‌شناسی، بريده شدن این درختان را به سختی محکوم کرده‌اند گفت: «این گونه‌ها، نه تنها خود گونه‌های با‌ارزشی هستند بلکه به شوند(:دلیل) نقشی که در بررسی روند تکامل این باغ گیاه‌شناسی به عنوان شاهد در سالیان بسيار دارند، از ارزش بالایی برخوردار بوده و هیچ‌گونه توجیه علمی برای بريدن آن‌ها وجود ندارد.»‌
 اين كارشناس محيط‌زيست گفت: «البته در این ميان زمزمه‌هایی مبنی بر واگذاری بخش انتهایی باغ گیاه‌شناسی به شهرداری نوشهر، برای كارهاي گردشگری هست و مسوولان موسسه‌ي پژوهشي تهران، نیز با این كار موافقت کرده‌اند.»
 به گفته‌ی «امینی»، فرنشين مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، این باغ افزون‌بر این که یکی از اندوخته‌هاي ژنتیک کشور و جهان به شمار می‌آید، هم‌اكنون به شوند وجود گونه‌های گیاهی كم‌مانند در آن، به یک اکوسیستم کوچک تبدیل شده و زیستگاه پرندگان بسیار گوناگوني است. اما آن‌چه ارزش این باغ را، دوچندان می‌کند درختانی است که هميشه پایش می‌شوند و اطلاعات رویش، فیزیولوژی و ژنتیک آن‌ها در یک فرایند علمی بلند‌مدت و در دهه‌های گوناگون، يادداشت می‌شود تا بر پايه‌ي آن، واكنش این درختان نسبت به محیط و دگرگوني‌هاي زيستي اقلیم، به دست كارشناسان، ارزیابی و بررسی شود. در واقع، اقلیم شمال کشور روی این درختان در دست مطالعه است.

  اين روزها، تعريض راه و افزودن بر پهنای راه ماشين‌رو، بلای جان كاخ اشكانی ساسانی «گرا» شده است. با عمليات تعريض راه و سرازير شدن سنگ كه حتا تا 100 متری تاق گرا نيز ديده شده، بيم آن می رود كه همين روزها، اين كاخ باستانی هم به تومار نابود شده‌ها، بپيوندد. 
 این بنای اشکانی ساسانی به شوند(:علت) جای گرفتن در بخش پایینی راه اصلی کرمانشاه به قصر شیرین، همواره در معرض خطر تعریض راه بوده است.
 اين كاخ كه از بی توجهی مسوولين ميراث فرهنگی و توجه بسيار يادگارنويس‌ها و گردشگرنماها، تا امروز در رنج بود، گويا اين روزها بايد همچنان بهراسد.
 تاق گره‌(گرا) در نزديكی سرپل زهاب كه به شماره‌ی 33 در سياهه‌ي آثار ملي به ثبت رسيده، يادگاری است با معماری سبک پارتی.
 نام اين سازه را « گرا» يا «گره» دانسته‌اند كه گويا برگرفته از «گر» است كه در زبان كردی به معنی گرما و عشق است. اين بنا نزد محلی ها به تاق شيرين و فرهاد، نامور است. مردم می گويند فرهاد اين تاق را برای شيرين ساخته است. البته در برخی از سرچشمه‌ها نام گرا را از واژه‌ی گبر دانسته‌اند.

«تراب محمدی»، مديرکل ميراث فرهنگی آذربايجان شرقی گفت: «قلعه بابک با گستردگی بيش از 10 هزار متر مربع، ساخته‌شده از سنگ گر‌انيت، يکی از باشکوه‌ترين بناهای تاريخی استان شمرده می شود.»
 به گزارش ميراث آريا؛ محمدی گفت: «بازديد از اين دژ برای همگان آزاد است. برای رسيدن‌ به‌ دروازه‌‌ی دژ، بايد از گذرگاه دالان‌مانندی به‌ درازای 200 متر گذشت، که همين موضوع، شوند(:باعث) گيرايی راه دسترسی اين دژ شده است.»
 وی با يادآوری اين که دژ، از برج‌ و باروهای گوناگونی ساخته شده است، افزود: ‌‌«قصر اصلی دارای 3 اشكوب(:طبقه) است ‌که يک تالار اصلی و ٧‌ اتاق‌ در پيرامون ‌تالار مرکزی دارد ‌و در بخش خاوری(:شرقی) نيز،‌‌ چند اتاق‌ و آب‌‌انبار را در برمي‌گيرد.»
‌ محمدی با اشاره به اين که دژ بابک، در روزگار ساسانی ساخته شده است، گفت:‌ «اين‌ گستره در سده‌ی سوم،‌ يکی از پايگاه‌های مهم ‌و محکم‌ «بابک‌ خرم‌‌دين»،‌ در جنگ‌ با تازيان و لشکريان‌ خلفای عباسی بوده‌ و در سال‌های گذشته بازسازی های بنيادينی در آن‌ انجام‌ گرفته‌ و بخش‌هايی نيز به آن افزوده شده است.»
 وی با اشاره به ‌‌کاوش‌های ‌انجام شده‌ در 4 اتاق‌ اين‌ دژ، افزود: «در پی کاوش‌های انجام شده، چندين‌ تنور، سفال‌‌هايی از سده‌ی سوم‌ ‌و پايان سده‌‌ی هفتم‌ هجری و سکه‌هايی از روزگار‌ اتابکان‌ يافت ‌شده‌ است‌.»
 اين دژ در 50 کيلومتری شمال‌ شهرستان‌ «اهر» ‌و بخش باختری(:غربی)‌ «کليبر»، بر فراز بلندیهای ‌رود «قره‌‌سو» ساخته شده و ‌برج‌های گرد آن، از سنگ‌ مالون‌ و ملات‌ ساروج‌ است و باروها نيز از گونه‌ای سنگ‌ گرانيت‌ ساخته‌ شده‌اند.

 مهران سوخکيان، معاون گردشگري استان فارس، از برپايی سفره‌‌ی هفت‌سين، به مناسبت نوروز، در تخت‌جمشيد خبر داد.
 به گزارش ميراث‌آريا؛ «مهران سوخکيان»، افزون‌بر خبر بالا، گفت: «همچنين جشن نوروز سال ١٣٩١، در ايل عشايری استان فارس در شهرستان فيروزآباد برگزار می شود.»
 وی افزود: «146 ويژه برنامه فرهنگی گردشگری، در روزهای نوروز، در شهرستان‌های استان برگزار می شود و توزيع سفر در نوروز از خواسته‌های معاونت گردشگری اين اداره کل است. »
سوخكيان گفت: «با اجرای ويژه‌برنامه‌های گوناگون در شهرستان‌ها، در تلاشيم تا  مسافران نوروزی از همه‌ی توان‌های گردشگری سراسر استان بهره ببرند.»

شهر جولیان از شهرهای تاریخی ایلام، در حالی که نمادی از تمدن ایرانی است، امروزه، جايی برای کشاورزی شده و گندم و جو، در آن کاشته می‌شود.
جولیان از شهرهای تاریخی ایلام است که در 10 کیلومتری شهر آبدانان و در جنوب خاوري(:شرقی) اين استان است.
به گزارش مهر؛ شهر جولیان در بخش سراب باغ در دامنه‌ي کبیرکوه و گستره‌ي باستانی آن یکی از زیباترین آثار به جای مانده از روزگاران پیش از اسلام است.
این شهر به شوند(:سبب) يادمان‌هاي گوناگون تاریخی یکی از بهترین جاها برای واكاوي سرگذشت روزگار ساسانی در استان ایلام است.
یافتن این شهر نیز همانند دیگر شهرها و جاهاي تاریخی به شوند نبود تابلوی راهنمایی و بدون شناخت نسبت به منطقه، سخت است.
این شهر تاریخی چنان جولانگاه زمین‌های ديم کشاورزی شده است که، تنها هنگامي متوجه تاریخی بودنش می‌شویم که به نزديك‌اش برسيم.
زمین‌های کشاورزی تا درون این شهر تاریخی رسیده است و دیوارهای این شهر تاريخی، همگي ويران شده و اثری از تاریخ نیست و هرآنچه هست زمین ديم کشاورزی است.
دیوارهای اندکی نيز که از این شهر تاریخی برجاي مانده، رو به ويراني است و در گستره‌ی 10 هکتاری این شهر تاریخی، کشت گندم و جو انجام می‌شود.
در حالی که برپايه‌ي گفته کارشناسان از ويژگي‌های معماری مهم این اثر، وجود چهارتاقی‌ها، تاق‌های ضربی، تاق‌های جناحی و... است، ولی هم‌اكنون چنین ویژگی‌هایي در این شهر تاریخی ديده نمي‌شود.
دیوارهای این شهر تاریخی نیز همگي ويران شده و سنگ‌ها ریزش کرده است و می‌توان گفت این يادمان تاریخی دیگر راهی برای بهسازي و بازسازی ندارد و باید آن را ويران شده دانست.
سنگ‌هایی که در پي ويراني اثر برای گسترش زمین‌های کشاورزی، مانند تپه‌ای در یک جا گرد آمده‌اند، گواه تلخی بر بی‌مهري‌های فراوان است.
این شهر تاریخی چنان دارای ارج بوده كه، برپايه‌ي گفته‌ي کارشناسان، در آن‌روزگار لوله‌کشی آب داشته و آب شهر از راه لوله‌های سفالی در یک مخزن که جنس آن از سنگ و ساروج بوده از یک چشمه‌ي آب، که در تنگه‌ي شمال باختري(:غربی) این بنا است، تامین می‌شده است.
این اثر تاریخی در سال 1388 در سياهه‌ي يادمان‌‌هاي ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
گردشگران نوروزی امسال، به جای بازدید از شهری تاریخی، در کشتزارها می گردند، چرا که شهر تاریخی جولیان دیگر وجود ندارد و امروز جولیان، زمین کشاورزی‌ای بیش نیست.

  «خسرو افسری»، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان گفت: «چهار شکارچی خلاف‌‌كار تبعه امارات متحده عربی که 10 شاهین شكاري را به‌گونه‌اي غير قانوني به ايران آورده‌ بودند، در این استان دستگیر شدند.»
 به گزارش مهر؛ افسری افزود: «یگان حفاظت محیط‌زیست استان، با تلاش و پیگیری و با همکاری نیروی‌ انتظامی و گمرک زاهدان، موفق به دستگیری چهار تن، شکارچی تبعه کشور امارات متحده عربی شد.»
 وی گفت: «این شكارچيان، شاهين‌ها را برای شكار پرنده‌های مهاجر، به‌ويژه هوبره که در سياهه‌ی قرمز پرندگان روبه نابودی نیز جای دارد، به ايران آورده بودند.»
 مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: «خلاف‌كاران که با پرواز دبی - زاهدان وارد استان شده‌اند به پرداخت جریمه محکوم شدند و پرندگان شكاری نيز، برای گذراندن مراحل قانونی، به سازمان حفاظت محیط‌ زیست داده خواهند شد.»
 وی افزود: «جریمه قاچاق هر شاهین 120 میلیون ریال است.»

كرماني‌ها، جشن سده را دهم بهمن‌ماه در كنار يكديگر، در باغچه‌ی بوداغ‌آباد جشن گرفتند.
این آیین با جشن‌خوانی موبدان، فریدون هرمزدی، هومن فروهری، مهران غیبی و فرهنگ فلاحتی آغاز شد و پس از آن بندهایی از  گاتها، سروده‌هاي آسماني اشوزرتشت، از سوي فرشاد خدادادي و مهرنوش زنده‌نوش، دوتن از هموندان کمیسیون جوانان خوانده شد.

گزارش تصويری جشن سده‌ی كرمان را اينجا ببينيد.
 

ايرانيان، نخستين مردمي كه خداي يكتا را شناختند
محمدعلی گلاب زاده، و پژوهشگر و تاريخ‌نگاري كرماني، يكي از سخنرانان اين نشست بود. وي گفت: «برخی در گذر تاریخ کوشیده اند تا نیاکان ما را به عنوان قومی تهی از وحدت‌گرایی و آتش‌پرست بشناسانند و این جفا بر نیاکان ماست ولی ما در گذر زمان هیچ قوم و مردمی را سراغ نداریم که بیشتر و پیشتر از ملت بزرگ ایران به وحدت و یگانگی خداوند توجه داشته باشند و اگر ایرانیان دربرابر آتش و نور احترام می‌گذاشتند برای ارزش و اهمیتی که آتش داشته است، نه چیز دیگر.»

همزيستي زرتشتيان و غيرزرتشتيان در كرمان
«گلاب‌زاده» با تاكيد بر اين‌كه شایسته است این جفای تاریخی از دامن نیاکان ما زدوده شود، افزود:‌«در شهر ما همواره میان بزرگان اسلام و زرتشتیان کرمان احترام و تعامل متقابل وجود داشته است. آن هنگام که مانکجی لیمجی هاتریا از هندوستان به ایران آمد تا جزیه را در زمان قاجار از میان بردارد. نخستین کسی که از وی پشتیبانی کرد آقاحاج جواد سید شیرازی امام جمعه وقت کرمان بود که زمینه ای را به وجود آورد تا زرتشتیان بتوانند از این مشکل رها شوند. وی همچنین خانه‌ی خود را در محله‌ی زرتشتیان بنا کرد تا نشان دهد که آیین اسلام با آنها در تعامل است.»
اين پژوهشگر ايرانی افزود: «دیگر روحانی آن زمان که در برابر ستمگری‌های قاجار ایستاد تا زمینه‌ی مشروطیت به وجود آید، شخصی به نام «مجد اسلام کرمانی» است كه چكامه‌ای درباره‌‘ جشن سده، دارد.»

 ستون‌ و سرستون‌های شهر باستانی استخر فارس در گودال‌هايی بدون هيچ‌گونه نگهداری رها شده‌اند. کارشناسان ميراث فرهنگی درباره‌ی وضعيت بد اين آثار هشدار می دهند. معاون سازمان ميراث فرهنگی فارس اما واژه‌ی رها شدن را برای اين آثار شايسته نمی داند و می گويد که اين گستره، مشکلات بسياری دارد اما چه کاری می توان انجام داد؟
  به گزارش ميراث خبر؛ اين در حالی است که گستره‌ی باستانی شهر استخر، در ٧ کيلومتری شمال تخت جمشيد و دو و نيم کيلومتری جنوب باختری(:غربی) نقش رستم جای دارد، اکنون وضعيت خوبی ندارد و ستون‌ها و سرستون‌های ديرينه‌ی آن هر کدام در گوشه‌ای افتاده‌اند.
«جمشيد صداقت کيش»، نويسنده‌ی کتاب «شهر استخر و سه گنبدان» گفت: «برای پيشگيری از آسيب رسيدن به آثار به‌جای مانده در شهر تاريخی استخر، بايد گستره‌ای در اين شهر تاريخی ساخته شود تا يادمان‌ها از باران و برف و نور خورشيد دچار فرسايش نشوند.»
با اين‌كه، شهر استخر با گستره‌ای بيش از 90 هکتار كه يکی از بزرگ‌ترين گستره‌های باستانی ايران به شمار می رود، نه تنها هيچ‌گونه پوشش حفاظتی ندارد، بلکه در برابر باد و باران، هر روز فرسوده‌تر می شود.
  «عبدالرضا نصيری»، معاون سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری فارس، در پاسخ به اين پرسش که آيا ستون‌ها و سرستون‌های شهر تاريخی استخر که در چند گودال به حال خود رها شده‌اند، دچار فرسايش و نابودی نمی شوند، گفت: «چرا می شوند اما من واژه‌ی رهاشدن را برای اين آثار چندان مناسب نمی دانم.»
  اين مقام سازمان ميراث فرهنگی درباره شوند(:دليل) کاوش نشدن شهر تاريخی استخر نيز می گويد: «ما تا زمانی که مطمئن نباشيم چيزی را که از زير خاک بيرون می آوريم، بتوانيم حفاظت کنيم اصلا برنامه کاوش برای اين اثر نداريم و موافق هم نيستيم.»
«مسعود منيعاتی»، دبير انجمن دوستداران ميراث فرهنگی فارس نيز كه آثار تاريخی شهر استخر را در تيررس يک «خطر بزرگ» می داند، گفت: «باران‌های اسيدی که در پی سوزاندن پسماند كشتزارها و آلودگی پتروشيمی شيراز، ايجاد می شود، آثار باستانی شهر تاريخی استخر را دچار فرسايش كرده است.»
  منيعاتی همچنين با ابراز نگرانی از احتمال دست‌اندازی به گستره‌ی نگهداری شده‌ی شهر تاريخی استخر گفت: «نزديک به  25 سال پيش در حريم شهر تاريخی استخر، کارخانه‌هايی ساخته شده و امروزه نيز ساختمان‌های کوچکی ساخته شده که بايد مراقب بود اين ساختمان‌سازی گسترش پيدا نکنند و به شهر استخر دست‌اندازی نشود.»
  به گمان می آيد که اکنون شهر استخر به عنوان شهری که در روزگار ساسانيان در اوج آبادانی بوده و آتشکده «آناهيتا» در آن جای دارد، اکنون به حاشيه رفته است و برنامه‌ای برای نگهداری از آن در دستور كار نيست. 

سردر، ديوار ورودی و گستره‌ی آرامگاه سعدی، که طراحی «آندره گدار» بوده، به‌بهانه‌ی بهسازی ويران می شود. اين در حالي است که گستره‌ی بيرونی آرامگاه، پيش ازاين، برپايه‌ی نمادهای عرفانی طراحی شده بود اما طراحی تازه، نگاهی همانند يک پارک است.
به‌گزارش ميراث فرهنگی؛ پانزده سال پيش هنگاميکه شهرداری شيراز آغاز به خريداری زمين و خانه‌های قديمی پيرامون آرامگاه سعدی کرد تا  فضای پيرامون آرامگاه سعدی را گسترش دهد، ديوار پيشين پيرامون آرامگاه، به همراه سردر، برجای ماند تا شناسه‌ی طراحی فضاي سنتی آرامگاه سعدی که  به‌دست انجمن آثار ملی طراحی شده بود برجای بماند و خدشه‌ی كمتری به ساختار معنوی سازه برسد.
اين درحالي است که به ‌گفته‌ي فعالان، طراحی آب‌نمای آرامگاه به‌همراه  دوحوض و درختان سرو قديمی، برگرفته از درجات عرفان بوده و كارهايی که سازمان ميراث‌فرهنگی درقالب ساماندهي انجام مي‌دهد شوند(:باعث) از بين‌رفتن طراحی گذشته شده و گستره‌ی تاريخی و طراحي پيشين آرامگاه را نابود مي‌کند و به آن فضاي پارک گونه مي‌بخشد.
با اين وجود مهندس «امين» يکی از کارشناسان استان فارس گفت: «ساماندهی دوباره‌ی گستره‌ی آرامگاه سعدي با مطالعه‌های مشاور انجام شده و دگرگونی ايجاد شده، در چارچوب بهسازی آرامگاه است.»
به‌گفته وي، ما از طرح مشاور اطلاعات درستي نداريم اما بي‌گمان مشاور، شناسه‌هاي ميراث‌فرهنگي را در نظر مي‌گيرد تا اقدام به بهسازی کند چراکه، اگر چنين نبود، تاييد سازمان ميراث‌فرهنگي را نمي‌گرفت.
وي درپاسخ به اين پرسش که اعتراض‌هايي وجود دارد مبني براين‌که، طراحي تازه گستره‌ي‌ آرامگاه، اصول پيشين را رعايت نکرده ادامه مي‌دهد، آرامگاه سعدي نياز به دگرگوني فرم داشت چراکه، گستره در حال‌وهواي سال 1330خورشيدی ساخته شده بود و اكنون، پاسخ‌گوی بازديدکنندگان نيست به همين شوند، از مشاور خواستيم گستره‌ی آرامگاه سعدی را ساماندهی کند و آن‌چه روی داده، دست‌آورد پژوهش‌های مشاور بوده است.»

باغ گلشن، بهشت کوچکی است در دل کویر ایران. این باغ زیبا در بخش خاوری(:شرقی) شهر طبس، از شهرستان‌های شمال خاوری(:شرقي) استان یزد و در کنار کویر لوت است. این باغ به دستور میرحسن خان، سومین فرمانروای طبس، از سلسله خان‌هایی که به وسیله‌ی نادرشاه به فرمانروایی برگزيده شدند، ساخته شد. نهرهای آب شهر از میان آن می‌گذرد و درختان سرو و نارنج و پلیکان‌های زیبایش دیدنی است.
این بهشت کویر ایران و یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین باغ‌های کشور که از روزگار زند و قاجار به یادگار مانده در ۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۵ خورشيدي در سیاهه‌ی يادمان‌های ملی ایران به ثبت رسیده است. 
طبس که به شهر معادن، نامور است در دل کویر به چهارراهی می‌ماند که 365 کیلومتر از مرکز استان یعنی یزد، هزار و 46 کیلومتر از تهران، 540 کیلومتر از مشهد و 270 کیلومتر از بیرجند دور است.
کندو‌کاو در تاریخ، ما را به دیرینگی طبس در هزاره‌ی پیش از میلاد مسیح رهنمون می‌‌کند، یعنی زمان مادها و همچنین زمان هخامنشیان و جنگ و گریز اسکندر با داریوش‌ سوم، واپسين پادشاه هخامنشی.
وجود فرودگاه و راه‌آهن در شهرستان طبس، تاثیر بسیاری در افزایش ارتباطات و آسان شدن رفت‌و‌آمد جهانگردان داشته است.
شهرستان طبس در سال 1357 خورشیدی در پي زلزله به ویرانی کشیده شد اما اکنون طبس سبز و خرم، چون نگینی در دل کویر می‌‌درخشد.
باغ گلشن با ساختمانی دو اشکوبه(:طبقه) و زیرزمین کوچک، در یک نخلستان(2000 نفر خرما) با اندازه‌های نزدیک به 266 در260 متر ساخته شده است. باغ دربردارنده‌ی دو خیابان اصلی متقاطع بوده و در مرکز آن آبنمايي است با اندازه‌های 85/25 در 5/7 متر و سه فواره، که گستره‌ی باغ را به چهار مربع بزرگ بخش می‎کند که هر کدام از این مربع‎ها با گذرگاه‎های کوچکی به چهار کرت بخش شده و در درون آن‌ها 2500 اصله مرکبات (درختان نارنج و...) و انار (500 اصله) کاشته شده است. این گونه معماری مربع شکل، تنها در تاج محل هند، تکرار شده است.
باغ بر روی امتداد جریان آب چشمه‎های سرد و گرم که به سوی طبس می‎آید شکل گرفته، آب از انتهای مجموعه وارد باغ شده و پس از آبیاری کرت‌ها و گذر در جوی‌ها و فواره‎ها از زیر هشتی ساختمان سردر می‎گذرد و به شهر می‎رود.
خانم گدار، همسر آندره‌گدار، معمار نامور فرانسوی، درباره‌ی زیبایی‌های باغ گلشن چنین گفته است: «در این باغ حوضی بزرگ با فواره‌های بسیار وجود دارد که آب یعنی این ماده‌ی با‌ارزش را مانند تحفه‌‌ای به آسمان می‌‌فرستد...»
برپایه‌ی یک سنت که از گذشته در طبس رسم بوده، در روز طبیعت در 13 فروردین بیشتر مردم شهر و روستاهای پیرامون، برای سیزده‌بدر به باغ گلشن می‌‌آیند.
باغ گلشن طبس در فصل بهار یکی از چشم‌نوازترین و زیباترین گیرایی‌های خاور کشور و استان یزد به شمار می‌رود.

«پاسارگاد» يكی از مجموعه‌های ثبت‌شده‌ی ايران در سياهه‌ی ميراث جهانی است. موضوع تازه‌ای كه برخي دوستداران ميراث فرهنگی را نگران اين يادگار جهانی كرده، ساخت يک شهرک صنعتی در نزديكی آن است.
به گزارش ايسنا؛ چندی پيش شماری از دوستداران ميراث فرهنگی از ساخت يک شهرک صنعتی خبر دادند كه به حريم درجه‌ی دو پاسارگاد بسيار نزديک است. گويا اين شهرک، می بايست در حريم درجه‌ی سه، ساخته شود كه با جابه‌جايی 500 متری، جای اكنون آن، به چشم‌انداز پاسارگاد، آسيب می رساند. ساخت اين شهرک افزون‌بر آسيب رساندن به چشم‌انداز، آسيب‌های ديگری را نيز ممكن است برای پاسارگاد در بر داشته باشد كه اين موارد شوند(:سبب) نگرانی دوستداران ميراث فرهنگی و البته، شگفتی آن‌ها از اجازه‌ی مسوولان ميراث فرهنگی استان و پايگاه ميراث جهانی پاسارگاد، برای ساخت اين شهرک شده است.
 «فريدون فعالی»، مديركل ميراث فرهنگی و گردشگری استان فارس با اشاره به اين‌كه قرارداد ساخت اين شهرک در روزگار مدير پيشين اداره كل ميراث فرهنگی و گردشگری استان بسته شده است، گفت:‌ «برای ساخت اين شهرک كه مصوبه‌ی استان را نيز دارد، زمينی در نظر گرفته شده و مكان‌يابی انجام گرفته بود؛ ولی مسوولان شهرک، با توجه به مسايلی كه برای آن‌ها پيش آمد، زمين روبه‌روی آن را برای ساخت در نظر گرفتند.»
 فريدون فعالی، با اشاره به اين‌كه اين مساله به استانداری اعلام شده است، گفت: «گلايه‌ی ما اين‌است كه چرا منطقه‌ی مشخص‌شده، دگرگون شد و چرا برای دگرگونی آن ‌با مسوولان ميراث فرهنگی هماهنگی نشده و موضوع به آن‌ها اعلام نشده است؟ »
 در اين‌باره، «عبدالرضا نصيری»، معاون ميراث فرهنگی اداره كل ميراث فرهنگی و گردشگری استان فارس، نيز با تاكيد بر اين‌كه، جای كنونی برای ساخت شهرک صنعتی از ديد ما پذيرفته نيست‌، گفت: «نخست، برای ساخت اين شهرک سه جا را كه همه در حريم درجه‌ی سه پاسارگاد بودند، پيشنهاد كرديم و سازندگان شهرک نيز اولويت ما را امضا و با آن موافقت كردند. در واقع، جايی كه پيشنهاد كرده بوديم از ديد جايگاه توپوگرافی در منطقه‌ی پايينی بود كه از نظر بصری، آسيب‌ كمتری به پاسارگاد می رساند، ولی آن‌ها بدون دادن اطلاع به سازمان ميراث فرهنگی جايی را برگزيدند كه در بلندی است و جزو هيچ‌كدام از آن سه گزينه‌ی پيشنهادی نيست.»
 نصيری افزود:‌ «جای تازه، با آن‌كه در حريم درجه‌ی سه پاسارگاد است، ولی به حريم درجه‌ی دو نزديک شده است. البته حريم درجه‌ی سه، محدوده‌ی بزرگي است و تلاش می شود تا جايی كه شدنی است آسيب‌های منظری پاسارگاد كم شود.»
او گفت: «انجام بازديدهای ميدانی، نشان از اين داشت كه اداره‌ی ميراث فرهنگی خواست همكاری برای ايجاد شهرک را داشته است، ولی هنگامیكه آن‌ها، جای ديگری را برمی گزينند هم به اداره‌ی ميراث فرهنگی و هم به امضای خود بی احترامی كرده‌اند.»
 وی افزود: «درباره‌ی اين مساله نامه‌ای به استانداری فارس فرستاده شده تا در اين راستا پيگيری كنند، زيرا اين مساله همسو با ديدگاه سازمان ميراث فرهنگی نيست. البته در اين‌باره هنوز پاسخی دريافت نشده است.»
 اين در حالی است كه برخی دوستداران ميراث فرهنگی، ساخته شدن چنين شهركی را در حريم پاسارگاد غيرقانونی می دانند و از كار مسوولان ميراث فرهنگی برای دادن اجازه‌ی ساخت شهرک، آن هم در حريم اين اثر جهانی شگفت‌زده هستند. »

بخشی از ‌نگاره‌ی نقش شده بر غار ميرملاس كه ١٢ هزار سال ديرينگی دارد، بريده شد و به سرقت رفت. اين غار در کوه سرخين شهرستان کوهدشت استان لرستان نخستين غاری است که بر روی ديوار آن رنگين‌نگاره‌هايی از ١٢ هزار سال پيش يافت شده است، با اين حال اما با عدم محافظت از غار و بی توجهی در نگهبانی از آن، بخشي از سنگ‌نگاره‌هايش دزديده شد. 
نگاره‌های ديواره‌ی اين غار، بيشتر صحنه‌هايی از رزم، شکار، انسان و حيوان را نشان می دهد.
گفته می شود ربايندگان اين آثار تاريخی با توجه به ارزشمند بودن سنگ‌نگاره‌های ميرملاس بخشی از نقش و نگارهای آن را با خود برده‌اند.
غار ميرملاس پس از غار «لاسکو» و «کرکس» در فرانسه، سومين غاری است که در جهان نگاره‌هايی رنگين بر روی ديواره‌های خود دارد. 

آبشار «آتشگاه» در استان چهارمحال‌وبختیاری كه بلندترين آبشار ایران و یکی از گيرايی های گردشگری این استان، با اجرایی شدن دو پروژه نابود می‌شود.
به گزارش مهر؛ «هومان خاکپور»، فعال محیط‌ زیست و منابع طبیعی، در استان چهارمحال‌و بختیاری گفت: «آبشار آتشگاه یکی از گيرايي‌های گردشگری استان است که در بروشورها و نقشه‌‌های گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری بر روی آن بسیار تاکید شده است.»
خاکپورافزود: «با ساخت سد ”خرسان 3“ و سپس آبگیری آن، بخش بزرگس از این آبشار دره‌ای که بلندترین آبشار کشور است زير آب مس رود.»
خاكپور با بازگويس این‌که با آبگیری این سد، بخش‌هاس پایینی این آبشار در دریاچه‌س سد فرو خواهد رفت، افزود: «شوربختانه با این‌که انتظار داشتیم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واكنش بیشتری نسبت به این كار نشان دهد، اما این سازمان به هرحال کوتاه آمده و این وعده را دادند که، با ساختن اسکله‌های تفریحی و بهره‌گيرس از قایق به جای خودرو، طبیعت‌گردان و گردشگران را جابه‌جا کرده که این آبشار را ببینند.»
 وی گفت: «با توان كم مالس ميراث فرهنگس، دور از ذهن است كه اين سازمان بتواند چنین امکانات پر هزینه‌ای را آن‌جا فراهم کند و همچنین با توجه به محدودیت‌ها و دشواري‌هاس كار  اداری که باید گذرانده شود و اين دشوارس که از دریاچه باید گذشت تا بتوان آنجا را ديد به نظر می‌رسد که نشدنس باشد.»
خاكپور با اشاره به سفر دولت به این استان و بازدیدی که ريیس‌جمهور از منطقه داشته و پیشنهاد جابه‌جايس آب آتشگاه از سرچشمه این آبشار برای شمارس روستا افزود: «به نظر می رسد که همین آبشار آتشگاه نیز از سرچشمه خشک خواهد شد و ديگر آبشاری برجاس نمی‌ماند که پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی نیز تحقق پیدا کند و بخواهند اسکله درست کند.»
خاكپور درباره‌ي دو پروژه‌اس كه نابودی آبشار آتشگاه را به دنبال دارند گفت:  «آبشار از  پایین با ساخت سد خرسان 3 نابود می شود و سرچشمه آن نیز با پروژه جابه‌جايی آب از ميان خواهد رفت.»
خاکپور افزود: «این پروژه‌ی تازه، به نظر می‌رسد که فاقد هر گونه مطالعه‌ی فنی و اجرایی و حتا توجیه اقتصادی باشد زيرا ارزیابی محیط‌ زیستی ندارد و تاکنون دستگاه‌های متولی مانند آب منطقه‌ای و محیط‌زیست هیچ‌گونه گزارشی درباره‌ي این‌که آن‌جا مطالعه‌ای شده و چنین پروژه‌ای ارزیابی شده باشد وجود ندارد.»

گستره‌ی ميراث جهانی چغازنبيل راه خوبی برای گذر چارپايان و دام‌ها است. فضولات حيوانی در راه گردشگران و بوی بد پساب‌های نيشکر در اين فصل، شوندی(:سببی) ‌شده تا گردشگران از بازديد گستره‌ی جهانی چغازنبيل خودداری کنند. از سوی ديگر کارخانه‌های پيرامون چغازنبيل که البته فاصله بسياری تا اين اثر دارند، زمين‌های بسياری را زير کشت نيشکر دارند.
به گزارش ميراث خبر؛ چغازنبيل، نيايشگاه باستاني‌است که در روزگار ايلامی ها و نزديک به ١٢٥٠ پيش از ميلاد ساخته شده‌است. اين اثر تاريخی که در سال ١٩٧٩ در سياهه‌ی ميراث جهانی يونسکو ثبت شد ‌امروزه جای چريدن گوسفندان شده است و تنها ١٠ تن نيروی كارشناس و نگهبان دارد.
 
«بهنام اسکندری»، باستان‌شناس و راهنمای گردشگری چغازنبيل در‌باره‌ی بوی بد در اين گستره‌ی باستانی گفت: «امروزه بوی بدی چغازنبيل يا از تخمير زباله‌های نيشکر است، يا پسمانده‌ی زباله‌ای است که با آب درهم آميخته شده است.»
اثر جهانی چغازنبيل در مثلثی جای گرفته است که ٣ راس آن کارخانه‌های ميان‌آب، کارون و هفت‌تپه قرار دارند که اين کارخانه‌ها، زمين‌های گسترده‌ای را زير کشت نيشکر دارند. برداشت نيشکر از راه آتش زدن انجام می شود که اين به خودی خود يک آلاينده‌ی طبيعی به شمار می آيد که هم به چغازنبيل و هم به مردم آسيب می رساند.
روستاييان بر اين باورند كه، ٣ راه بيشتر برای گذر چارپايان ندارند. ٢ راه  پيرامون چغازنبيل است که به شوند دره‌های ژرف مرگ دام‌ها را در پی دارد. می ماند يک راه که  هموار و کوتاه است و آن هم گذر گوسفندان از ميانه‌ی چغازنبيل است.
به گفته‌ی روستاييان پيرامون چغازنبيل، حتا پايگاه ميراث‌فرهنگی بارها جلوی گذر دام‌ها را گرفته‌اند که گله‌‌های پی در پی در شورای حل اختلاف را دربر داشته است.

همزمان با دومين جشنواره‌ی گردشگری «سفر به زيستگاه زاغ بور» در گستره‌ی نمونه‌ی گردشگري «زيست‌کره‌ی توران» شاهرود، کارگاه پرنده‌شناسی برپا خواهد شد.
 به گزارش میراث آریا، «حميد يزدانی»، مدير‌کل ميراث‌فرهنگی، صنايع‌دستی و گردشگری استان سمنان در این‌باره گفت: «اين جشنواره در 26 و 27 آبان‌ماه، براي دومين سال پياپی به مناسبت روز ملی پرنده‌نگری و با آرمان آشنايی گردشگران با توانمندی‌های گردشگری طبيعی از جمله پرنده‌نگری، در شهرستان شاهرود برپا می شود.»
گفتنی است 25 آبان‌ماه از سوی کميته‌ی ملی طبيعت‌گردی به عنوان روز ملی «پرنده‌نگری و استقبال از پرندگان مهاجر» نام‌گذاری شده است.
یزدانی با تاکيد بر اين که شهرستان شاهرود از توانمندی بالايی در زمينه‌ی برگزاری تورهای پرنده‌نگری برخوردار است، گفت: «برگزاری اين جشنواره‌ها در ماندگاری روستایی‌ها و کشاندن گردشگر نقش موثری دارد.»
وی با اشاره به اين که دوستداران براي شرکت در اين جشنواره می توانند به دفترهای خدمات گردشگری شاهرود بروند، افزود: «دیدن زاغ بور و ديگر انواع پرندگان، برپايی کارگاه پرنده‌شناسی و بازديد از روستای هدف گردشگری «قلعه‌بالا» و گستره‌ی نمونه‌ی گردشگری توران همراه با رصد آسمان شب کوير از جمله برنامه‌های جشنواره‌ی گردشگری سفر به زيستگاه زاغ بور است.»
گستره‌ی توران که در جنوب راه تهران – مشهد و در شمال‌خاوری(:شرقي) دشت کوير است، از 3 بخش پارک ملی، پناهگاه حيات‌وحش و گستره‌ی حفاظتی تشکيل شده و پس از پناهگاه حيات‌وحش «نايبندان»، دومين گستره‌ی بزرگ تحت حفاظت سازمان محيط‌زيست کشور است.
اين گستره از نظر پوشش گياهي از گوناگونی بالايی برخوردار بوده و در ميان گونه‌های جانوری آن برخی از نادرترين گونه‌ها مانند يوزپلنگ آسيايی، گورخر ايرانی و پرندگانی هم‌چون زاغ بور و هوبره ديده می شود.