سختی کربنات (KH) در آکواریوم های گیاهی :

این واحد در واقع برای اندازه گیری سختی آب نیست.

چیزی که نهایتا شما در این وضعیت اندازه گیری می کنید، میزان ثبات در خاصیت قلیایی آب است.

میزان "قلیا"یی که در آب شما محلول است، توانایی آب را برای مقاومت در برابر تغییرات PH بالا می برد و آن را قوی می کند.

سختی کربنات در واقع چیزی است که اسیدها را خنثی می کند و PH آب را در حالت پایدار نگه می دارد. جزء سازنده کلی در تعیین میزان KH آب، دو ماده "بی کربنات" و "کربنات" هستند بعضی اوقات هیدرواکسید، آمونیوم، بورات، فسفات، سیلیکات، سولفات و سایر مواد زیستی دیگر نیز روی میزان آن تأثیر می گذارند.

اما در آب شیرین و زمانهایی که PH شما نرمال است، تنها با سختی کربنات و بی کربنات کار داریم. برای افزایش پایداری PH همواره میزان KH مهم و مورد توجه بوده.

همچنین کربنات و بی کربنات می توانند غلظت فلزات محلول را در آب کاهش داده و موجب رسوب آنها گردند.

تا زمانی شرایط آکواریوم گیاهی شما معمولی و غیر حرفه ای است، گیاهان مجبورند با استفاده از بی کربنات موجود در آب، کربن را جذب کنند و به همین دلیل در مصرف انرژی صرفه جویی می کنند.

زمانی وارد مراحل حرفه ای می شوید که دی اکسید کربن به آب اضافه شود،گیاهان در این شرایط دی اکسید کربن را با میل و سرعت بیشتری جذب خواهند کرد و همینطور این جذب آسانتر صورت می گیرد.

برای بالا بردن درجات Co2 در آکواریوم، ما نیاز داریم که دائما آماده سنجیدن این میزان دی اکسید کربن باشیم. خوشبختانه این یک فرآیند ساده است که بتوان مقدار دی اکسید کربن محلول در آب را اندازه گرفت و برای این اندازه گیری، مقدار KH کمک بسیار اساسی می کند.

هنگامی که CO2 در آب حل شد، مقدار دقیقی از آن به اسید کربنیک تبدیل می شود.

اسید کربنیک، رفتار ساده ای با بی کربنات (یکی از عوامل KH) دارد و طی مراحل ساده ای، میزان KH به مقدار معین موجود در آب شهر می رسد. زیرا اسید کربنیک تاثیر چندانی روی مقدار KH و PH ندارند.

اسید کربنیک مقدار PH را پایین می آورد و این تا زمانی که KH ثابت باشد ادامه دارد، جالب این است که با این حال به شما اجازه می دهد که مقدار CO2 را به راحتی اندازه گیری کنید.

برای بیشتر مواد، اندازه گیری PH کاملا  به KH یا میزان بی کربنات وابسته است. KH بیشتر موجب می شود که PH نیز بالا برود.

در شرایط غیر حرفه ای برای آکواریوم های گیاهی، دی اکسید کربن محلول در آب به سادگی و در تعادل حدود 0.5ppm با فشار هوای بیرون می ماند. اگرچه در خانه های محکم و عایق بندی شده امروزی، معمولاً میزان دی اکسید کربن محلول در آب کمی بیشتر  می شود. با تنفس معمولی ماهی ها و موجودات زنده در آب و فشار هوای اتمسفر، مقدار دی اکسید کربن اشباع شده آب باید در نهایت چیزی بین 2-3ppm باشد.

اینها میزانی است که یک آکواریوم بدون اضافه کردن CO2 روی آن ثابت می ماند، مگر این که گیاهان میزان دی اکسید کربن را زودتر و بیشتر از مقدار موجود در آب مصرف کنند.

این که برخی گیاهان دی اکسید کربن موجود در آب را تمام می کنند، در وضعیتی پیش می آید که شما وارد مرحله حرفه ای نگهداری از گیاهان می شوید و نور آکواریوم شما نسبت به دی اکسید کربنی که در آب محلول است و توسط اکوسیستم آکواریوم تولید می شود بیشتر باشد. یا این که از گیاهانی در آکواریوم استفاده می کنید که رشد خیلی زیادی دارند.

اگر گیاهان تمام دی اکسید کربن آب را مصرف کنند، خیلی از گونه های آنها، که قابلیت جذب "بی کربنات" را از آب دارند، این نیاز خود را از بی کربنات به دست خواهند آورد. یادتان باشد که بی کربنات یکی از دو عامل اصلی در KH است.

متأسفانه در این شرایط، هنگامی که CO2 به طور کامل مصرف شد، به دنبال مصرف بی کربنات کم کم میزان KH پایین می آید و به دنبال آن PH آب شروع به زیاد شدن می کند و اگر همینطور ادامه داشته باشد به مرحله ای می رسد که به آن "سقوط کلسیم" می گوییم و در این مرحله موجودات زنده موجود در آب دچار سقوط مواد آهکی در بدن می شوند و ....

برای اینکه از این فاجعه جلوگیری شود، پیش از این که PH از 9 بیشتر شود ( پس از این مرحله این اسیدیته موجب ته نشین شدن و رسوب کربنات کلسیم در آب می شود) باید از طریقی، به آب دی اکسید کربن برسانید که در صورت در دسترس بودن کپسول مخصوص، کار بسیار آسانی است.

با همین کار کوچک می توانید خطر را رفع کنید.

هنگام اضافه کردن دی اکسید کربن به آب، در چنین شرایطی نگران نباشید زیرا تا 20-30 ppm دی اکسید کربن، در آب خطری نخواهد داشت و آزاری به جانداران نمی رساند. با این کار می توانید جلوی اتفاقات فوق را بگیرید.

چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که تا زمانی که KH آب دارای ثبات باشد، افزایش دی اکسید کربن، میزان PH را کاهش می دهد. هنگامی که میزان CO2 سقوط کرد، PH شروع به رشد می کند ولی KH تغییری نمی کند.

به بیان دیگر اگر شما CO2 به آب اضافه کنید و میزان PH را بین 6.8 تا 7.8 نگه دارید، میزان KH شما روی 7 ثابت می ماند.

اگر اضافه کردن CO2 را قطع کنید، تعادل بالا به هم می خورد و اتفاقاتی که توضیح دادیم می افتد.

دقت کنید که این اتفاقات تنها در آکواریوم های حرفه ای قرار است بیافتد و در آکواریوم های معمولی و کم نور و کم دردسر با این مسائل سر و کار ندارید.

برای اندازه گیری مراحل اضافه کردن CO2 شما باید اندازه گیری دقیقی از میزان PH و KH داشته باشید.

نمودارهای دیگری نیز هستند که در کنار تأثیر اسید کربنیک، میزان دی اکسید کربن را روی نمودار کشیده اند.

با مقایسۀ این دو نمودار می توانید به تعادلی در میزان اضافه کردن دی اکسید کربن به آب برسید.

در این قسمت نیاز به درک عمیق از اندازه گیری CO2 یی که محلول در سراسر آب است و بی کربنات/کربنات و سایر اسیدهای پایدار موجود در آب می باشد. زیرا کیت های تست KH، تمام قلیایی بودن آب را اندازه گیری می کنند و این قبیل اسیدها از جانب کودهای گیاهی و یا فسفاتی که برای کنترل PH مصرف می شود در این اندازه گیری تأثیر می گذارد و موجب می شود آن را بیشتر از درجه واقعی ببینید.

این افزایش کاذب در اندازه گیری، موجب می شود که شما در انتخاب میزان CO2 از روی جداول دچار اشتباه شوید و ... پس برای آکواریوم های گیاهی حرفه ای که در آنها می خواهید از افزودن CO2 بهره بگیرید و نور دهی زیاد داشته باشید و ... از کود های گیاهی و همچنین فسفات برای کنترل PH استفاده ننمایید و یا این که در هنگام استفاده حواستان باشد که اندازه گیریها با مقدار واقعی تفاوت خواهد داشت و دچار اشتباه نشوید.

در آکواریوم های کم نور – کم دردسر و معمولی که کاربرد حرفه ای ندارند نیازی به این نگرانی ها نیست.