«میدان نقش جهان» اصفهان از نخستین آثار ایرانی است كه در اردیبهشت‌ماه ۱۳۵۸ خورشيدي به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. اين اثر در بهمن‌ماه ۱۳۱۳ خورشيدي در سياهه‌ي آثار ملی ایران نيز ثبت شده بود.
«میدان نقش جهان» که در مرکز شهر اصفهان قرار دارد، یکی از مفاخر فرهنگی و معماری ایران است و مجموعه‌ي بزرگی از زیبا‌ترین ساختمان‌های تاریخی ایران روزگار صفوی مانند «عالی‌قاپو»، «مسجد امام» يا «مسجد شاه» سابق، «مسجد شیخ لطف‌الله» و «سردر قیصریه» را در خود جاي داده است. افزون‌بر این ديدنی ها در دویست حجره‌ی دو اشكوبه(:طبقه)ای پیرامون میدان، صنایع‌دستی اصفهان به نمايش و فروش می رسند. درازای این میدان ۵۰۷ متر و پهنای آن ۱۵۸ متر است.
شمار بسیاری از ایرانگردان و خاورشناسان از شکوه این میدان سخن گفته‌اند که از جمله‌ی آنها می‌توان به «شوالیه شاردن»، «تاورنیه»، «پیترو دولاواله»، «سانسون»، «انگلبرت کمپفر» اشاره کرد.
پیشینه‌ی میدان نقش جهان
پیش از برگزيده شدن اصفهان به عنوان پایتخت پادشاهان صفوی، در جای این میدان باغی گسترده وجود داشت به نام «نقش جهان». در این باغ ساختمان‌های دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق‌قویونلوها نیز قرار داشت.
پس از آن در سده‌ی یازدهم هجری مهی (سده‌ی هفدهم میلادی) این میدان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جهان بوده و در دوره‌ی شاه‌عباس و جانشینان او زمین بازی چوگان، رژه‌ی ارتش، چراغانی و جای نمایشهای گوناگون بوده است. با وجود فراموشی ورزش چوگان در ایران، هنوز می‌توان دو دروازه‌ی سنگی چوگان به یادگار مانده از آن روزگار را در شمال و جنوب میدان دید.
میدان نقش جهان در روزگار قاجار و پهلوی
در روزگار قاجار، این میدان نیز مانند سایر آثار تاریخی اصفهان مورد بی‌توجهی قرار گرفت. بخش‌هایی از میدان در هنگامه‌ی آشفتگی ایران از حمله‌‌ی اشرف افغان تا استقرار حکومت قاجاریه، ویران شد. بخش‌هایی نیز از جمله «ساختمان نقاره‌خانه» از بین رفت.
از زمان حکومت رضا‌شاه تا امروز، کار بازسازی این آثار به گونه‌ی پیوسته ادامه دارد.
مسجد امام یا مسجد شاه
این مسجد، مهم‌ترین مسجدی است که از روزگار صفویان در ایران برجای مانده‌است. این مسجد پیش از این به نام‌های «مسجد مهدی»، «مسجد جامع»، «مسجد سلطانی»، «مسجد شاهی»، «مسجد جامع کبیر عباسی» و «مسجد شاه» نامور بوده و امروزه «مسجد امام» نامیده می‌شود. کار ساخت این مسجد در سال ۱۰۲۰ هجری مهی آغاز شده و واپسین آذین‌های آن در زمان شاه‌سلیمان به سال ۱۰۴۷ هجری مهی (۱۶۱۲ میلادی تا ۱۶۳۰ میلادی) به پایان رسیده است. معمار این مسجد استاد علی‌اکبر اصفهانی و کتیبه‌‌ی سر در آن به خط علیرضا عباسی است. از ویژگی‌های این مسجد کاشی‌کاری بسیار زیبا و هنرمندانه، رابطه‌ی معماری مسجد و مناره‌های چهارگانه‌ی آن با میدان، نابرابری محور میدان با قبله و تصحیح آن در دهلیزهای ورودی و بازتاب صدا در زیر گنبد مسجد است.
سردر قیصریه و بازار اصفهان
سردر قیصریه ساختمانی است در ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان. این بنا در زمان ناصرالدین‌شاه سه اشکوب(:طبقه) داشت و اکنون دو اشکوب. اشکوب سوم آن که ویران شده، نقاره‌خانه بوده و در آن با صدای موسیقی، هنگامه‌های روز را اعلام می‌کرده‌اند. «ناقوس دیر هرمز» و همچنین ساعت موجود در دژ پرتغالی‌های جزیره‌ی هرمز، (به قطر حدود ۸۰ سانتیمتر) پس از فتح آن جزیره، به اصفهان آورده شد و در بالای این سردر کارگذاشته شد.
عالی قاپو
کاخ عالی‌قاپو در سمت باختری(:غربی) میدان، در ۶ اشکوبه و به زیربنای نزدیک به ۱۸۰۰ مترمربع ساخته شده است. بلندی این کاخ از سطح میدان ۳۴ متر بوده و هر اشکوبه آذین‌های هنری ویژ‌ه‌ی خود را دارد. از ویژگی‌های برجسته‌ی این ساختمان واکنش صدا در ورودی، تالار پذیرایی بسیار زیبا، تالار اصلی موسیقی و ۵۳ اتاق برای استفاده‌ی نشیمن، اتاق جلسه، دولت‌خانه و جای سفرا و میهمانان است. سازه‌ی بنا برپایه‌ی دیوارهای باربر و تیرها و ستون‌های چوبی استوار است.
مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله یکی از ساختمان‌های پیرامونی میدان است که به عنوان مسجد اختصاصی شاه‌عباس بوده است. تفاوت این بنا با دیگر مسجدهای روزگار صفوی این است که مسجد شیخ لطف‌الله صحن و مناره ندارد.
تبادل لینک هوشمند 